LVII.
Vocula Gallorum fraude (Gallorum fraude: i.e. of Classicus and Tutor) inlectus ad hostem contendit; (ad hostem contendit: i.e. against Civilis’ forces besieging Vetera) nec procul Veteribus aberat, cum Classicus ac Tutor per speciem explorandi praegressi cum ducibus Germanorum (cum ducibus Germanorum: abl. of accompaniment; these are the leaders of the German forces surrounding Vetera.) pacta firmavere. tumque primum discreti a legionibus proprio vallo castra sua circumdant, obtestante Vocula non adeo turbatam civilibus armis rem Romanam ut Treviris etiam Lingonibusque despectui sit. (non adeo turbatam … rem Romanam ut Treviris etiam Lingonibusque despectui sit: subjunctive in consecutive sentence: ‘that the Roman state was not so shaken as to be contemptible even to Treveri and Lingones’; Treviris … Lingonibusque despectui sit: double dative: Treviris … Lingonibusque is dat. if interest, despectui dat. of purpose, ‘for contempt’; sit, for esset, is repraesentatio.) superesse fidas provincias, victores exercitus, fortunam imperii et ultores deos. sic olim Sacrovirum et Aeduos, nuper Vindicem Galliasque singulis proeliis concidisse. (sic olim Sacrovirum et Aeduos, nuper Vindicem Galliasque singulis proeliis concidisse: the revolt of Sacrovir and the Aeduans in 21 A.D. is told in Tacitus’ Annales, Book 3, ch. 40-45; for Vindex cf. Book 1, ch. 6.) eadem rursus numina, eadem fata ruptores foederum expectarent. (eadem rursus numina, eadem fata ruptores foederum expectarent: hortatory or jussive subjunctive: ‘[he said that] those breaking treaties again should await the same gods, the same fate’; numina … fata is perhaps hendiadys, ‘divine retribution’.) melius divo Iulio divoque Augusto notos eorum animos: Galbam et infracta tributa hostilis spiritus induisse. (Galbam et infracta tributa hostilis spiritus induisse: ‘that Galba and his breakup of the tribute had imparted these hostile sentiments [to the Gauls]’. For Galba’s meddling with the tribute, cf. Book 1, ch. 8 and 51.) nunc hostis, quia molle servitium; (nunc hostis, quia molle servitium [esset]: ‘that now they were enemies because servitude was lax’.) cum spoliati exutique fuerint, amicos fore. (cum spoliati exutique fuerint, amicos fore: ‘that when they would have been stripped bare, they would become friendly’; fuerint is repraesentatio in place of fuissent in indir. speech governed by a historical verb of saying: cf. A.G. 585, b.; spoliati exutique is hendiadys.) haec ferociter locutus, postquam perstare in perfidia Classicum Tutoremque videt, (postquam … videt: postquanm is often followed by historical present.) verso itinere Novaesium concedit: Galli duum milium spatio distantibus campis consedere. illuc commeantium centurionum militumque emebantur animi, (illuc commeantium centurionum militumque emebantur animi: ‘there (in the Gallic camp) the loyalty of centurions and soldiers, going to and fro to visit, was being bought’.) ut (flagitium incognitum) Romanus exercitus in externa verba iurarent pignusque tanti sceleris nece aut vinculis legatorum daretur. (ut … Romanus exercitus in externa verba iurarent pignusque tanti sceleris nece aut vinculis legatorum daretur: ‘the result being that a Roman army was to swear allegiance to foreigners and that the pledge of such crime was to be given by the murder or imprisonment of the legates’. ut …iurarent …daretur: ut seems to be consecutive here, although a final sense is also present.) Vocula, quamquam plerique fugam suadebant, audendum ratus (audendum [esse] ratus: ‘he decided that bold action was called for’) vocata contione in hunc modum disseruit: